Opiniowanie jest naszym
prawem i obowiązkiem
Towarzystwo nasze, począwszy od powstania, posiada statutowe umocowanie do wyrażania opinii w sprawach związanych z informatyką. Prawo to było i jest aktywnie stosowane, choć z różną intensywnością i częstotliwością. W poprzednim numerze biuletynu znajduje się napisany przez kol. Wiesława Paluszyńskiego przyczynek do historii opiniowania PTI, ale niewątpliwie cała historia jeszcze czeka na swego autora.
Aktualna strategia naszego Towarzystwa zawiera rozwinięte zdefiniowanie tego obszaru działalności. Już w deklaracji misji znajduje się stwierdzenie, iż PTI jest opiniotwórczym stowarzyszeniem informatyków, a określenie III kierunku działalności oznajmia: współtworzymy regulacje prawne dla rozwoju oraz zastosowań informatyki i ICT. Dla realizowania takiej aktywności strategia postuluje m.in. opracowanie metodyki tworzenia opinii, uruchomienie moderowanego forum o tematyce związanej z regulacjami prawnymi w obszarze informatyki i ICT. Ma to prowadzić do trwałego uznania towarzystwa za liczącą się w kraju organizację opiniotwórczą oraz ważnego dla instytucji rządowych partnera w zakresie tworzenia opinii dotyczących rozwoju informatyki, zawodu informatyka i społeczeństwa informacyjnego.
Były to jednak określenia deklaratywne, a opiniowanie przez PTI miało charakter akcyjny i bardzo często determinowane było potrzebą chwili. Sam proces budowania tekstu opinii wykorzystywał najprostszą zdalną metodę współpracy - wymianę mejli lub aktywność na listach dyskusyjnych. Nie istniało postulowane strategią systemowe, posiadające własną metodykę, miejsce dla opiniowania.
Platforma WSTOIn
Tak było do sierpnia 2013 r. Wtedy w technologii web2.0, na silniku MediaWiki (MW), została uruchomiana platforma (prywatna wiki) nazwana Wewnętrznym Systemem Tworzenia Opinii Informatycznych dostępna pod adresem https://WSTOIn.PTI.org.pl. Wiki WSTOIn PTI jest portalem prze-znaczonym do opiniowania aktów prawnych i innych materiałów, dla których mogą być wydane opinie towarzystwa. Strony internetowe tej wiki są publicznie dostępne dla wszystkich internautów, natomiast edytowanie (czyli tworzenie zawartości stron z opiniami) jest uprawnieniem zarezerwowanym tylko dla zarejestrowanych użytkowników (bliższe wyjaśnienia ws. zakładania konta - patrz dalej).
Zasady użytkownia WSTOIn...
Prywatność wiki oznacza ograniczenie możliwości posiadania konta tylko dla członków PTI oraz zaproszonych według odrębnych zasad ekspertów. Wszystkie treści umieszczone w serwisie WSTOIn są publikowane na licencji CC-BY-SA-NC i są dostępne publicznie z prawem odczytu. Autorzy tych treści, poprzez akceptację regulaminu WSTOIn, wyrażają zgodę na publikację ich wkładu w opracowanie opinii na ww. licencji.
Działania użytkownika tworzącego opinię są na bieżąco recenzowane przez innych członków PTI zarejestrowanych w systemie, w tym rzeczoznawców PTI oraz weryfikowane przez administratora WSTOIn. W razie wykrycia incydentów naruszających zasady opiniowania istnieje możliwość ograniczenia, zawieszenia lub odebrania uprawnień (np. przez mechanizm zablokowania konta).
Konta serwisu, zgodnie z filozofią silnika wiki, mają uprawnienia zwykłe (umieszczanie i zmiana treści), administracyjne (m.in. akceptacja wniosków o założenie konta, możliwość: usuwania stron, dostępu do zawartości stron usuniętych, zabezpieczania stron, blokowania kont), biurokracyjne (nadawanie kontu uprawnień zarządczych).
Jak założyć konto uprawniające do opiniowania?
Konta na wiki WSTOIn są tworzone na podstawie wniosku o założenie konta, który musi być zatwierdzony przez jedną z osób z uprawnieniami administratora. Wejście do formularza wniosku jest dostępne z lewego bocznego menu (przycisk "Wniosek o konto").
Wniosek o założenie konta wymaga podania informacji o sobie (pole "Autobiografia") - minimalna wymagana długość takiego tekstu to 6 słów. Taki wymóg spełni podanie swojej przynależności terenowej, np. w postaci "Jestem członkiem Oddziału/Koła {jakiego?} Polskiego Towarzystwa Informatycznego".
Nazwy kont serwisu mają postać "Nazwisko Imię". Ze względu na otwarty dostęp do witryny osoby posiadające konta wyrażają zgodę na przetwarzanie ich danych osobowych.
Proces opiniowania
Punktem wyjściowym opiniowania jest zbiorcza tabela materiałów wymagających lub wskazanych do zaopiniowania. Znajduje się ona na stronie https://wstoin.pti.org.pl/wiki/Zestawienie_materiałów. Są w niej rejestrowane m.in. zapotrzebowania na opinie nadsyłane do Biura Zarządu Głównego (BZG) od administracji rządowej. BZG przekazuje wiadomość do członków Zarządu Głównego - jeden z nich wpisuje informacje o tym do ww. tabeli w nowym wierszu według określonego standardu. Określa on m.in., że jest wskazana strona dla opinii z nazwą np. -/wiki/14-03.12 (czyli 12-ty materiał w marcu 2014 r.). Na stronie tej jest umieszczany opis tematu opinii, wstawiane są odsyłacze do materiałów źródłowych (plików lub miejsc internetowych), tworzone jest miejsce dla uzgodnionego i przeznaczonego do wysłania tekstu opinii. Pliki źródłowe (np. nadesłane przez zamawiającego opinię) są wczytywane do repozytorium wiki z nazwą systematyczną (obecnie konwencję nazw plików można określić na podstawie analizy już zarejestrowanych wniosków - nie jest ona oddzielnie opisana). Pozycje w tabeli oczywiście mogą być tworzone przez osoby zarejestrowane na wiki na podstawie własnych pomysłów - nie jest wymagane formalne zamówienie wysłane do BZG.
Proces uzgadniania opinii odbywa się na stronie dyskusji. Po zakończeniu tego etapu gotowy tekst opinii jest przenoszony na tzw. stronę opinii. Zadanie to wykonuje zazwyczaj ten użytkownik, który wcześniej utworzył odpowiedni wiersz dla opinii w tabeli, a następnie dyrektor generalny PTI otrzymuje zlecane wysłania opinii (ze wskazaniem adresu strony z opinią do skopiowania). W odpowiedzi na zapytanie o opinię dyrektor generalny (lub pracownik BZG) odsyła skan pisma z opinią - jest on umieszczany w repozytorium wiki, a na stronie opinii jest umieszczany odsyłacz do niego. Dodatkowo na stronie opinii mogą się znaleźć sprawozdania np. ze spotkań uzgodnieniowych, a także odzewy na opinie od zamawiających.
Funkcje edycji i publikowania w skrócie
Praca w systemie jest intuicyjna i nie wymaga skomplikowanych umiejętności, choć do aktywnej pracy przydaje się wcześniejsze doświadczenie z innej wiki. np. z Wikipedii. W razie potrzeby dostępna jest syntetyczna pomoc, którą można wywołać z bocznego lewego menu (przycisk "Pomoc"). Wskazane są tam strony pomocowe polskiej wikipedii, ale należy pamiętać, że zawierają one, poza elementami czynnymi na niniejszej Wiki, też elementy specyficzne tylko dla plwiki.
Silnik witryny WSTOIn pozwala osobom, które są zarejestrowane (czyli mają konto) i są zalogowane, na redagowanie treści - po kliknięciu (lewym przyciskiem myszy) przycisku "Edytuj" znajdującego się w górnej prawej części strony wyświetlanej przez przeglądarkę. W otworzonym oknie edycji można wpisywać swoje treści - może to być czysty tekst lub wzbogacony o specyficzne konstrukcje MW, tzn. wikiznaczniki i/lub znaczniki html. Publikacja treści odbywa się przez kliknięcie przycisku "Zapisz" poniżej pola edycji, ale warto przed tym obejrzeć jak będzie wyglądała strona, jeśli zostanie opublikowana - w tym celu należy kliknąć przycisk "Pokaz podgląd" (z prawej strony przycisku "Zapisz"). W przypadku publikowania własnych wypowiedzi należy wstawiać podpis - wykonuje się to nie przez literalne wpisanie swojego imienia i nazwiska, ale przez wstawienie w oknie edycji na końcu wypowiedzi specjalnej konstrukcji MW - czterech tyld (znak na klawiszu z lewej strony klawi-sza 1/!) - silnik MW zamieni je po publikacji na nazwę konta oraz datę i godzinę zapisu.
Podsumowanie
Omówiona skrótowo platforma WSTOIn stanowi realizację ustaleń strategii PTI - posiadanie miejsca do opiniowania z własną metodyką. Od początku sierpnia 2013 r. zarejestrowano na niej 49 pozycji, i dla 20 z nich opracowano i wysłano zamawiającemu opinie. Są one rozpatrywane przez zamawiających, łącznie z uwzględnieniem rekomendacji PTI (bliższe informacje są zawarte na wiki). Osobliwością aktualnego opiniowania PTI jest to, że praktycznie przygotowuje je głównie kol. Przemysław Jatkiewicz, za co należą się szczególne wyrazy szacunku i uznania (w następnym numerze Biuletynu PTI zostanie opublikowany wywiad z kol. Przemysławem Jatkiewiczem). Opiniowanie jest bardzo ważnym elementem działalności PTI, prawem i powinnością do wyrażania własnego zdania na ważne tematy legislacyjne i do tego procesu powinni włączyć się także inni członkowie PTI. Gorąco do tego zachęcam!
Janusz Dorożyński
zarządzający wiki WSTOIn